Μήπως
το παιδάκι σας είναι ευαίσθητο; Στεναχωριέται εύκολα, κλαίει με το
παραμικρό, δυσκολεύεται με τη διαχείριση των έντονων συναισθημάτων;
Τα
ευαίσθητα παιδιά έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση του καθήκοντος,
ανησυχούν μήπως δεν κάνουν κάτι καλά ή μήπως τα μαλώσετε και αγχώνονται
με μικρά ζητήματα.
Μερικές
φορές μάλιστα η ευαισθησία τους, πέρα από τον συναισθηματικό τομέα,
μπορεί να επεκτείνεται και σε άλλες αισθήσεις: ζορίζονται όταν υπάρχουν
δυνατοί ήχοι στο χώρο, δεν τους αρέσει η υφή από διάφορα υφάσματα ή
φαγητά (πχ δεν ανέχονται κάλτσες το καταχείμωνο, τους ενοχλεί το μάλλινο
πουλόβερ, δεν τρώνε συγκεκριμένα φαγητά, κλπ) και, γενικώς,
δυσκολεύονται με κάθε είδους αλλαγή στον κόσμο τους ή τη ρουτίνα τους.
Συχνά
τα ευαίσθητα παιδιά έχουν κοινωνικές ευαισθησίες, είναι δειλά και
δυσκολεύονται να κάνουν νέες φιλίες ή να δοκιμάσουν καινούργια πράγματα. Φοβούνται την αποτυχία και τη ντροπή. Δυσκολεύονται
να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και συχνά τα άλλα παιδιά τα
βλέπουν ως «το παιδί που κλαίει όλη την ώρα» ή «το παιδάκι που θυμώνει
συνέχεια».
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαχειριστείτε το ευαίσθητο παιδί;
Εδώ σας προσφέρουμε 8 τρόπους τους οποίους υποστηρίζει η επιστήμη και αν εφαρμόσετε θα δείτε διαφορά. Το σημαντικό είναι να ο υποστηρίξετε και να το καθοδηγήσετε με ήρεμο και μαλακό, αλλά αποφασιστικό τρόπο.
1. Αποδεχτείτε την ευαισθησία του παιδιού σας
Ξεκαθαρίστε ένα πράγμα μέσα σας: το παιδί σας είναι ευαίσθητο από χαρακτήρα. Αποδεχτείτε το γεγονός και μην προσπαθείτε να αλλάξετε το χαρακτήρα του παιδιού σας. Μπορείτε όμως να το βοηθήσετε να μάθει να διαχειρίζεται την ευαισθησία του. Αντί
να θεωρείτε ότι το παιδί σας είναι «γκρινιάρικο και κλαψιάρικο»,
προσπαθήστε να δείτε τα δυνατά του σημεία και τα προτερήματά του και να
χτίσετε σε αυτά.
2. Δώστε χρόνο στο παιδί σας για να ξεκουραστεί
Τα
ευαίσθητα παιδιά εξουθενώνονται όταν έχουν να επεξεργαστούν πολλές
αισθητηριακές πληροφορίες, όπως πολυκοσμία, έντονους ήχους ή φώτα,
πληθώρα ερεθισμάτων, κλπ. Χρειάζονται παραπάνω χρόνο ξεκούρασης και ηρεμίας. Δώστε τους το περιθώριο για ένα διάλειμμα και μη βαρυφορτώνετε το πρόγραμμά τους. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο να μεταβεί σε μία άλλη δραστηριότητα, σεβαστείτε το. Δοκιμάστε
να έχετε μαζί σας μια τσάντα με καλλιτεχνικά υλικά ώστε, όταν
χρειάζεται ένα διάλειμμα από το πλήθος, να μπορεί να ασχοληθεί με κάτι
δημιουργικό και αντι-στρες.
3. Θέστε όρια
Πολλές
φορές οι γονείς ευαίσθητων παιδιών μπαίνουν στον πειρασμό να μην
τηρήσουν τους κανόνες ή να κάνουν τα στραβά μάτια σε αρνητικές
συμπεριφορές του παιδιού τους, προκειμένου να μην το στεναχωρήσουν. Στην πραγματικότητα όμως δε βοηθάνε έτσι το παιδί. Φυσικά και είναι καλό να είναι ευέλικτοι οι γονείς, πάντα όμως στο πλαίσιο του ότι κάποιοι γενικοί κανόνες τηρούνται. Αν
κανείς βρίσκει συνεχώς δικαιολογίες για το παιδί του, δυστυχώς δεν το
προετοιμάζει για τον αληθινό κόσμο του σχολείου και των φίλων και
συμβάλλει στο να ζορίζεται ακόμα παραπάνω.
4. Επαινέστε την προσπάθεια
Επαινέστε την προσπάθεια, ενθαρρύνετε τις σωστές συμπεριφορές, γίνεται ο πιο θερμός οπαδός και υποστηρικτής του παιδιού σας! Επαινώντας
την προσπάθεια και όχι απαραιτήτως το τελικό αποτέλεσμα, δίνετε στο
παιδί το μήνυμα ότι καλά έκανε και προσπάθησε, ότι είναι κάτι σημαντικό
και το αναγνωρίζετε.
Να
θυμάστε ότι είναι πολύ προτιμότερο να πείτε το αυθεντικό «μπράβο, αυτή
είναι μια πολύ καλή προσπάθεια, παρόλο που αυτό που κάνεις σε ζορίζει»,
παρά να πείτε ένα ψεύτικο «μπράβο, τέλεια!» όταν δεν είναι τέλειο. Ξεκαθαρίστε
στο παιδί ότι η προσπάθεια και η δουλειά που βάζει σε κάτι είναι
σημαντικά, ακόμα και αν το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο. Υπενθυμίστε ότι μόνο με δουλειά και εξάσκηση μπορεί κανείς να τελειοποιηθεί. Επαινέστε το παιδί όταν λέει την αλήθεια, επειδή συχνά τα ευαίσθητα παιδιά καταφεύγουν στα ψέματα για να αποφύγουν το μάλωμα. Τέλος,
θυμηθείτε να επαινέσετε το ευαίσθητο παιδί όταν είναι ‘γενναίο’, όταν
δεν έχει ξέσπασμα και διαχειρίζεται καλά την απογοήτευση και το
καινούργιο.
5. Προσφέρετε ανταμοιβή
Ανταμείψτε το παιδί σας για να του δημιουργήσετε την αίσθηση ότι κατόρθωσε κάτι σημαντικό. Τα ευαίσθητα παιδιά μερικές φορές αισθάνονται άσχημα ακόμα και εξαιτίας του τρόπου που διατυπώνεται μια δήλωση. Για
παράδειγμα, αντί να πείτε στο παιδί «δε θα δεις ταινία αν δεν κάνεις
πρώτα το μπάνιο σου», είναι προτιμότερο να πείτε «μόλις τελειώσεις το
μπάνιο σου θα διαλέξεις ποια ταινία θα δεις».
Δοκιμάστε να βοηθήσετε το ευαίσθητο παιδί δημιουργώντας ένα απλό σύστημα ανταμοιβής: διαλέξτε 2-3 συμπεριφορές που χρειάζονται βελτίωση και κάθε φορά που το παιδί τις επιτυγχάνει κερδίζει ένα αυτοκόλλητο. Όταν συγκεντρωθεί συγκεκριμένος αριθμός από αυτοκόλλητα, μπορείτε να του πάρετε κάποιο μικρό δωράκι. Μην ξεχνάτε να επαινείτε κάθε προσπάθεια προς το στόχο!
6. Διδάξτε λέξεις για τα συναισθήματα
Τα
ευαίσθητα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τα
συναισθήματά τους και δε διαθέτουν τις κατάλληλες ‘ταμπέλες’ για να τα
διαφοροποιήσουν. Επίσης,
σημαντικό είναι εκτός από την αναγνώριση των διαφορετικών συναισθημάτων
να μάθουν αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισής τους.
7. Διδάξτε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων
Το
κάθε παιδί χρειάζεται να γνωρίζει τεχνικές επίλυσης των καθημερινών
προβλημάτων της ζωής του, αλλά αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα
ευαίσθητα παιδιά, τα οποία αποφεύγουν καταστάσεις όπου δε νιώθουν άνετα ή
παίρνουν πολλά ερεθίσματα. Όταν
το ευαίσθητο παιδί έχει διδαχθεί τρόπους να διαχειριστεί τέτοιες
καταστάσεις νιώθει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και αυξάνονται
οι ικανότητες του να ανταπεξέλθει.
8. Φυσικές συνέπειες των πράξεων του παιδιού
Όπως
όλα τα παιδιά, έτσι και τα ευαίσθητα παιδιά χρειάζονται ένα σύστημα
διαχείρισης της συμπεριφοράς τους, ειδικά όταν αυτή είναι αρνητική. Είναι
λάθος να φοβούνται οι γονείς μήπως χειροτερέψουν την κατάσταση και γι’
αυτό δε διαχειρίζονται την κακή συμπεριφορά του ευαίσθητου παιδιού. Η
καλύτερη προσέγγιση είναι όταν ο γονιός με ηρεμία δείχνει στο παιδί του
ποιες είναι οι φυσικές ή λογικές συνέπειες της κακής του συμπεριφοράς. Για
παράδειγμα, όταν το παιδί αρνείται να μαζέψει τα παιχνίδια του, ο
γονιός με ήρεμο τρόπο μπορεί να του υπενθυμίσει ότι ο κανόνας λέει
«πρώτα μαζεύουμε τα παιχνίδια και μετά βλέπουμε τηλεόραση» και ότι αν το
παιδί επιλέξει να μη συμμαζέψει πρώτα, τότε δε θα δει τηλεόραση. Με αυτό τον τρόπο ο γονιός δεν τιμωρεί, αλλά δείχνει στο παιδί του ότι υπάρχουν φυσικές συνέπειες των πράξεων του. Οι
φυσικές συνέπειες των πράξεων είναι μια πολύ καλή μέθοδος
διαπαιδαγώγησης, αφού συνδέει την κακή/λανθασμένη συμπεριφορά άμεσα με
τις συνέπειές της.
Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος
